خانه‌ام ابری‌ست

احسان رستمی‌پور
نبش کوچه رهبری در محله دزاشیب خانه ویلایی جمع و جوری با شیروانی رنگ پریده پشت دیوارهای سفید رنگی پنهان شده است. رهگذران کنجکاو اگر کمی سرک بکشند، خانه‌ای آجری با ستون‌های آبی رنگ را می‌بینند. تا مدتی پیش حیاط پر از زباله شده و بر قاب پنجره‌ها چند شیشه شکسته مانده بود. خانه متروک اما هنوز ابهت خود را داشت و تنهایی بار بخشی از تاریخ معماری دزاشیب را به دوش می‌کشید. با این حال کمتر کسی خبر داشت که زمانی ایوان زیبای خانه و کنار آن ستون‌های آبی رنگ محل وقت گذراندن پدر شعر نو بوده و از نیما یوشیج چندین عکس تاریخی در این ایوان برجای مانده است.

خانه از پیچ خطر گذشت

خانه نیما در فهرست آثار ملی ثبت شده اما گم‌نام بود. کمتر کسی از رهگذران دزاشیب می‌دانست که این خانه قدیمی نبش خیابان رهبری متعلق به نیما یوشیج است. نیما به توصیه دوستانش در محله دزاشیب زمینی را در سال ۱۳۲۷ خریداری کرد. او در این زمین خانه ای با زیربنای ۱۸۰ متری مربعی ساخت. با توجه به شکل متداول معماری و ساخت منازل در منطقه دزاشیب این خانه دارای سقف شیروانی است. ایوان خانه نیما یوشیج دارای ۸ ستون دایره ای شکل و ۴ اتاق تو در تو است. در حیاط این خانه نیز، تعدادی درخت بسیار کهنه و کهنسال وجود دارد.

همسایگی نیما با جلال و سیمین باعث شد که خانه را یکبار سیمین دانشور نجات دهد. با این حال دو سال قبل مالک این خانه اقدام به خارج کردن این بنا از فهرست آثار ملی کرد. با خروج این خانه از فهرست آثار ملی بیم آن می رفت که خانه پدر شعر نو تبدیل به آپارتمانی در دزاشیب شود و از خاطره زندگی نیما یوشیج در محله دزاشیب تنها چند عکس بماند. مالک حتی اعلام کرد که این خانه را به سفره‌خانه تبدیل می‌کند. پیگیری و رسانه‌ای شدن موضوع خانه نیما باعث شد تا این خانه از خطر تخریب نجات پیدا کند.

تلاش برای حفظ

با انتشار خبر احتمال تخریب خانه نیما، نهادهای شهری پیگیری حفظ این بنا شدند. سرپرست شهرداری تهران در آن زمان اعلام کرد که خرید، مرمت و بازسازی خانه‌ها در تهران یکی از برنامه‌ها و اولویت‌های شهرداری تهران است و در آینده نزدیک خانه نیما یوشیج را خریداری می‌کنیم. با مذاکرات فراوان انجام شده مابین شهرداری و مالک، فروردین ماه سال ۱۳۹۸ شهردار منطقه یک تهران از خرید خانه نیما توسط شهرداری تهران خبر داد. این خانه به مبلغ ۱۳.۵ میلیارد تومان خریداری شد و قرار بود بعد از مرمت به مرکزی فرهنگی برای اهالی تهران و محله دزاشیب تبدیل شود.

انتظار برای خانه شعر و نیما

خانه نیما پس از خریده شدن از شر زباله‌ها رها شد و در انتظار تبدیل به یک مرکز فرهنگی بود. همچنین وزارت میراث فرهنگی نیز این خانه را مجددا در فهرست آثار ملی قرار داد. تاکنون کاربری‌های مختلفی از جمله خانه موزه یا خانه شعر نو برای این بنای تاریخی در شمال تهران پیشنهاد شده است. این خانه حالا با اقدام مدیریت شهری برای تملک از خطر تخریب یا تبدیل به سفره‌خانه نجات یافته است.

محمدجواد حق‌شناس، عضو شورای شهر تهران به تازگی از آخرین وضعیت خانه نیما یوشیج در محله دزاشیب تهران بازدید کرده است. این عضو شورای شهر در این بازدید با اشاره به گذشت بیش از یکسال و چند ماه از تملک خانه نیما توسط شهرداری از تاخیر در تبدیل خانه نیما به مرکز فرهنگی و کند پیش رفتن برنامه‌ها برای این خانه از سمت شورای شهر و مدیریت شهری از مردم تهران عذرخواهی کرد.
احیای خانه نیما در کنار تبدیل شدن خانه سیمین و جلال به موزه می‌تواند قدمی دیگر برای ایجاد یک گذر فرهنگی در قلب محله دزاشیب باشد. افتتاح خانه موزه سیمین و جلال توانست خانه دو نفر از مفاخر ایرانی را در محله دزاشیب تهران تبدیل به پاتوق فرهنگی کند و حالا خانه نیما یوشیج نیز در انتظار تبدیل به یک مرکز فرهنگی است.

۲۳ شهریور ۱۳۹۹ – روزنامه چندرسانه‌ای دروازه تهران

از میان گزارش‌ها: درباره باغ اتحادیه که کنسرت کلهر در آنجا برگزار شد