از خانه باستان‌شناسان تا خانه معتادان – دروازه تهران
بی سر و سامانی در خانه پدری جلال
احسان رستمی پور
خانه تاریخی‌ای معروف به خانه پدری جلال آل احمد واقع در محله سنگلج و گذر کارکن اساسی سال‌هاست که دست به دست می‌شود و هنوز احیا و مرمت نشده است. این بنای تاریخی به تازگی پاتوقی برای معتادان شده است.
گذر کارکن اساسی در محله سنگلج یک گذر تجاری است که تاریخ سنگلج را هم در کنارش می‌توان تماشا کرد. شلوغی کنار بازار تهران قرار داشتن، تاریخ سنگلج را کمرنگ کرده است. جای جای این محله، خانه‌های تاریخی تبدیل به کارگاه و انبار کرده است اما در میان این شلوغی همچنان تعداد زیادی از بناهای تاریخی قرار دارند که تعداد کمی از آن‌ها احیا و با کاربری‌های مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از بناهای پر داستان این محله، خانه پدری داستان نویس معروف ایران، جلال آل احمد است. خانه‌ای که گفته می‌شود قدمت قاجاری دارد و جلال در آن به دنیا آمده است. این خانه سال‌ها پیش توسط سازمان وقت میراث فرهنگی از ورثه خریداری شده اما بیش از ۱۰ سال است که مرمت و احیای آن به تأخیر افتاده و وضعیت مناسبی ندارد.
از مرکز باستان شناسان تا منقل معتادان
اوایل دهه ۹۰ سازمان وقت میراث فرهنگی این بنا را به خانه باستان شناسان تبدیل کرد. کاربری‌ای که هنوز تابلو رنگ و رو رفته آن بر سر در خانه نصب است؛ اما خانه پدری جلال آل احمد هیچ وقت خانه باستان شناسان نشد و این پروژه با گذر زمان به دست فراموشی سپرده شد. در سال‌های اخیر صندوق توسعه و احیای بناهای تاریخی وزارت میراث فرهنگی متولی این بنا شده تا آن را برای بهره‌برداری مناسب در اختیار بخش خصوصی بگذارد. این بنا تاکنون چند بار با کاربری‌های پذیرایی و اقامتی به مزایده گذاشته شده اما مزایده‌های آن تاکنون بی‌نتیجه مانده است. هفته گذشته پس از بازدید برخی از فعالان میراث فرهنگی از این بنا مشخص شد که این بنا با وجود اینکه در تملک وزارت میراث فرهنگی قرار دارد اما پاتوق معتادان شده و حال روز خوبی ندارد. این چندمین بار است که وزارت میراث فرهنگی بناهای تاریخی در اختیار خود را به شکلی رها می‌کند که منجر به تخریب آن‌ها می‌شود. تبدیل خانه پدری جلال آل احمد به پاتوق معتادان هر چند تاکنون منجر به اعتراضاتی شده اما وزارت میراث فرهنگی تاکنون درباره وضعیت بد این بنای تاریخی در مالکیت خود سکوت کرده است.
شهرداری چه بکند؟
پای خبر حضور معتادان در خانه تاریخی پدر جلال آل احمد به صحن شورای شهر تهران نیز باز شده است. مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران نسبت به وضعیت این بنا واکنش نشان داد و ضمن تذکر به وزیر میراث فرهنگی گفت: «خانه پدری جلال آل احمد همان جایی که این روشنفکر درد آشنای معاصر زیست می‌کرد و در حال حاضر پاتوق کارتن‌خواب‌ها و معتادان متجاهر شده است. قرار بود این خانه به عنوان خانه باستان‌شناسان ایران تبدیل شود و مأمن روشنفکران باشد، ولی شرایط به صورتی است که معتادان آن را تخریب کرده و برای ایجاد گرما، درهای اتاق را کنده و طعمه آتش می‌کنند. همچنین این محل مملو از زباله‌هاست و از شهردار تهران درخواست دارم که ضمن مذاکره با میراث فرهنگی، زمینه را برای خرید، حفظ و نگهداری از این بنای فاخر به عمل آورد.»
حسن خلیل‌آبادی رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران در صحن شورا با اشاره به اینکه این بنا در مالکیت وزارت میراث فرهنگی است، گفت: «کارشناسان ما موضوع را بررسی کرده و متوجه شدیم این ملک جزو املاک میراث فرهنگی و گردشگری است. در آن پلمپ است و اجازه ورود داده نمی‌شود. مناقصه‌ای برگزار شد تا این ملک احیا شود و دوباره از آن بهره‌برداری شود. این ملک در تملک شهرداری نیست و مالک هم از شهرداری مجوز تخریب و نوسازی نخواسته است. ما نمی‌توانیم در این زمینه ورود کنیم چرا که این ملک برای سازمان میراث است اما اجازه تخریب و نوسازی هم نمی‌دهیم.»
خانه تاریخی معروف به خانه پدری جلال آل احمد حالا سال‌هاست با تملک وزارت میراث فرهنگی به جای قرار گرفتن در مسیر احیا و مرمت، مکانی برای تجمع معتادان شده است و همچنان وزارت میراث فرهنگی جز برگزاری مزایده‌های بی حاصل برای این بنای تاریخی، فعالیتی برای حفظ این بنا نمی‌کند.
۲۴ آذر ۱۳۹۹ – روزنامه چندرسانه‌ای دروازه تهران
