از «شهر دوستدار کودک» چه می‌دانیم؟
شهری که بچه‌ها می‌خواهند
سارا مالکی
از یک سو با گسترش موج شهرنشینی در دنیا از سوی دیگر با افزایش جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته می‌شوند و لزوم توجه به آن‌ها در شهرها بیش از پیش احساس می‌شود. همین موضوع باعث شد در سال ۱۹۹۶ برای اولین بار ایده «شهر دوستدار کودک» از سوی یونیسف و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد به دولت‌ها معرفی شود.
در واقع شهر یک واقعیت زنده و پویا است که نباید خود را به کودک تحمیل کند بلکه باید متناسب با شخصیت او شکل گیرد. در زمینه ارتباط شهر با کودک، نظریات فراوانی وجود دارد که معتبرترین آن‌ها همان «شهر دوستدار کودک» است که برای اولین بار در دهه ۹۰ یونیسف یا همان صندوق حمایت از کودکان آن را ارائه کرد.
پیشنهاد‌هایی برای رسیدن به شهر دوستدار کودک
سه راهبرد توسعه زندگی پیاده، فعالیت در فضای جمعی شهری و طبیعت‌گرایی در راستای افزایش نقش مشارکتی کودکان، پیشنهادی است که از سوی برخی کارشناسان برای دست یافتن به اهداف شهر دوستدار کودک مطرح می‌شود. هر یک از این راهبردها، شامل سیاست‌ها و اقداماتی است که به ایجاد حس هویت، امنیت، تعلق مکانی و لذت می‌انجامد و شهر را به سوی بستری برای برآوردن نیازهای مختلف کودک و رشد و پرورش همه جانبه او سوق می‌دهد.
پروژه‌های شهر دوستدار کودک تلاش دارند در راستاي شکل دادن يا تغيير، محيط فرصت‌هایی را در اختیار کودکان قرار دهند. آیا تا به حال فکر کرده‌اید این فرصت‌ها چیست و چطور می‌توان چنین فرصت‌هایی را در اختیار کودکان قرار داد و آن‌ها را به نقش‌آفرینی بیشتر و بهتر در محیط پیرامونشان علاقه‌مند کرد؟ اگر کودکی در اطراف شما زندگی می‌کند می‌توانید این سؤال را از او بپرسید، حتماً جواب‌ها و راهکارهای خوبی برای شما خواهد داشت.
کودکان چه می‌خواهند؟
کودکان و نوجوانان به عنوان اعضاي جامعه با مجموعه‌ای از خواسته‌ها و نيازهای خاص خود، استفاده‌کنندگان انواع محيط‌های ساخته شده (مثل مدرسه‌ها، فروشگاه‌ها، خانه‌ها، خیابان‌ها و…) در شهرها هستند. کودکان می‌خواهند که اجتماعی و با هم سن و سال‌های خود و جامعه در ارتباط باشند. آن‌ها دوست دارند وقت خود را در محیط‌های طبیعی صرف کنند و فعالیت داشته باشند پس باید امکانات لازم و کافی در دسترس کودکان باشد و شهر محیطی امن برای آنان باشد.
در شهر دوستدار کودک، نحوه مدیریت خوب مستلزم تخصیص فرصت به کودکان برای تصمیم‌گیری است. اساساً شهر دوستدار کودک به دنبال ضمانت بر تمامی حقوق این شهروندان جوان به این شرح است:
*تأثیر تصمیمات در مورد شهرشان
*مشارکت در خانواده، جامعه و زندگی اجتماعی
*دسترسی به خدمات اساسی مانند سلامتی، آموزش و سرپناه، نوشیدن آب سالم و سایر خدمات
*محافظت در برابر خشونت و جنایت
*با امنیت در خیابان‌ها قدم زدن
*ملاقات با دوستان و بازی کردن
*زندگی در محیط مناسب و خلوت
*به رسمیت شناخته شدن به عنوان یک شهروند مساوی، با داشتن دسترسی به همه خدمات بدون توجه به نژاد، دیدگاه یا ناتوانی‌ها
در شهر دوستدار کودک همه راحت‌اند
در بسیاری از تعریف‌ها به این نکته اساسی اشاره شده است که شهر دوستدار کودک تنها یک شهر خوب برای بچه‌ها نیست بلکه شهری است که به وسیله کودکان ساخته می‌شود یعنی در روند طراحی و ساخت آن نظرات کودکان شنیده و جدی گرفته می‌شود.
در واقع شهر را نباید فقط محل سکونت دسته‌ای از افراد و مرکز قراردادها دانست، بلکه باید آن را جایی تشکیل شده از روحیات، افکار، آداب و رسم‌ها، اعتقادات و احساسات خاص همه افراد دانست. به این ترتیب شهری می‌تواند برای شهروندان احساس تعلق ایجاد کند است که همه از پیر، جوان و کودکان آنجا را دوست داشته باشند و در امور آن فعالیت داشته باشند. در ضمن انجام این فعالیت‌هاست که شهر نسبت به خود و شهر احساس خوبی پیدا می‌کنند.
۱۷ دی ۱۳۹۹ – روزنامه چندرسانه‌ای دروازه تهران
