شروین راد

زباله یکی از چالش‌های ابر شهر تهران است. چالشی که مدیریت شهری تهران سال‌هاست در تلاش است تا با ایجاد زیرساخت‌های مختلف بار تبعات پسماندهای شهر را کم کند. تفکیک زباله از مبادا و بازیافت یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای مدیریت پسماند در شهر تهران است و در سال‌ها اخیر مدیریت شهری تلاش می‌کند تا فرهنگ تفکیک زباله‌ها را به اقدامات تشویقی تا فرهنگ‌سازی گسترش دهد.

افزایش تفکیک زباله در تهران

 مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به تازگی از افزایش تفکیک پاک در مبدأ در شهر تهران خبر داده است. صدرالدین علیپور می‌گوید: «طرح جداسازی زباله‌های تر و خشک از مبادی تولید از قبیل منازل مسکونی، مراکز تجاری و ادارات، مدارس و … چند سالی است که در مناطق ۲۲ گانه اجرا می‌شود، اما در ادامه اجرای طرح کاپ (کاهش پسماند)، پروژه «شنبه‌های بدون پسماند» با هدف تسهیل در تعامل شهروندان با مدیریت شهری، چند ماهی است که در مناطق اجرا می‌شود.»

طرح‌های مختلف حالا با همراهی مردم در افزایش تفکیک پسماند روبرو شده و مدیر سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران می‌گوید: «طرح شنبه‌های بدون پسماند حدود دو ماه است که در مناطق ۲۲ گانه با هدف جمع‌آوری پسماندهای خشک ‏تفکیک شده و با تلفیق طرح‌های تشویقی از سه طریق غرفه‌های بازیافت، اپلیکیشن جمع‌آوری پسماند خشک (جاروب و کاپ زی) و ‏خودروهای ملودی دار بازیافت اجرا می‌شود. میزان مشارکت مناطق هم متفاوت بوده اما در همین مدت کوتاه شاهد افزایش میزان ‏تفکیک پاک در مبدأ بوده‌ایم.»

راه‌هایی برای تفکیک

گزینه‌های مختلفی برای تفکیک زباله از مبدأ راه‌اندازی شده و حالا با استفاده از خدمات اینترنتی و طرح‌های تشویقی راه‌های تفکیک آسان‌تر شده است. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تهران درباره راه‌های تفکیک زباله می‌گوید: «شهروندان می‌توانند در طول هفته پسماندهای خشک را جداسازی کرده و  با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به غرفه‌های بازیافت یا ‏خودروهای ملودی دار تحویل دهند. همچنین می‌توانند پسماندهای خود را در طول هفته جمع‌آوری و روزهای شنبه بین ساعت ۷ تا ۹ ‏صبح جلوی درب منزل گذاشته تا به خودروهای ملودی دار تحویل دهند. طرح شنبه‌های بدون پسماند با سیاست‌های تشویقی نیز همراه بوده که در همین زمینه علاوه بر ارائه وجه نقد به شهروندانی که پسماند خشک خود را به ‏غرفه‌های بازیافت تحویل می‌دهند کد پیگیری نیز به آن‌ها ارائه شده که باید تا اعلام نتایج قرعه‌کشی سازمان مدیریت پسماند نزد خود نگه‌ ‏داشته باشند. منتخبان با ارائه کد، دوچرخه اهدایی سازمان را دریافت می‌کنند‎.»

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند معتقد است با اجرای طرح کاپ و ‌جمع‌آوری مخازن پسماند از معابر، تفکیک از مخازن ‏توسط زباله گردها کاهش و در کنار آن تفکیک پاک در مبدأ با اجرای طرح شنبه‌های بدون پسماند افزایش خواهد یافت.‏

کافه پسماند در منطقه ۱۹

طرح‌های تشویقی برای تفکیک و تحویل پسماند در مناطق مختلف شهر تهران در حال اجراست. به تازگی نیز غرفه‌های دریافت زباله‌های الکترونیکی در شهر تهران به راه افتاده است که شهروندان می‌توانند با تحویل این نوع از زباله‌های بر اساس لیست اعلام شده مابه‌ازای نقدی آن‌ها را دریافت کنند. حالا مناطق مختلف نیز در تلاش‌اند تا با ایجاد راه‌های تشویقی و فرهنگ‌سازی، شهروندان را در مسیر تفکیک زباله تشویق کنند. علی توکلی، شهردار منطقه ۱۹ به سایت شهر می‌گوید: «منطقه ۱۹ نخستین منطقه در تهران است که ابتکار هایپر پسماند را اجرا کرد. بدین صورت که شهروندان در ازای تحویل پسماند می‌توانند مواد خوراکی و مایحتاج روزمره خود را خرید کنند. همچنین جابجایی مخازن در محله‌هایی مانند احسانی که تولید زباله زیادی دارد در حال انجام است. همچنین علاوه بر این هایپر در بوستان ولایت تحت عنوان «کافه پسماند» ایجاد خواهد شد، توضیح داد: در هایپرهای معمولی مواد خوراکی توزیع می‌شود اما در کافه پسماند غذا و نوشیدنی ارائه می‌شود تا تشویقی برای نسل جوان در جهت تفکیک از مبدأ باشد.»

زباله و اثرات محیط زیستی آن، حیات شهرهای بزرگ را تهدید می‌کند. موضوعی است که برای ابرشهرها چالش مهم‌تری محسوب می‌شود و حجم بالای تولید زباله در کنار بار هزینه‌ای که بر مدیریت شهری تحمیل می‌کند، خطرات محیط زیستی بی‌شماری به همراه دارد. تفکیک زباله و پس از آن بازیافت زباله به زیست شهری و سلامت شهروندان کمک می‌کند.