زهرا داستانی

تهران خود را برای ورود به سال ۱۴۰۰ آماده می‌کند. مدیریت شهری در تلاش است تا برای ورود به قرن تازه برنامه‌ریزی کند و زیرساخت‌های لازم را متناسب با فرصت‌هایی که در قرن جدید پیش روی شهر قرار دارد، فراهم آورد. توجه به سهولت زندگی آدم‌ها در شهر، محور قرار دادن انسان‌ها به جای خودروها در ساخت و سازهای شهری، حفظ میراث و منابع طبیعی تهران از جمله محورهای برنامه‌ مدیریت شهری تهران در ۱۴۰۰ را تشکیل می‌دهد. برنامه‌هایی که بخشی از آن در آخرین سال قرن از سوی مدیریت شهری دنبال شده است.

تهران در ابتدا و انتهای قرن

تهران قرن ۱۴ را با تحول و دگرگونی‌های بسیاری از ابتدا تا انتهای آن پشت سر گذاشته است. افزایش جمعیت تهران بی‌شک یکی از مهم‌ترین دگرگونی‌هایی است که تهران در طول این قرن تجربه کرده است. در ابتدای قرن، تهران حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داشته و در سال پایانی قرن جمعیت ساکنانش تنها در محدوده اصلی به ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسیده است. جمعیتی که با احتساب تعداد شهروندان شهرهای اقماری تهران به ۱۳ میلیون نفر می‌رسد.

تهران در طول قرن ۱۴ بزرگ‌تر و توسعه یافته‌تر شده است. پایتخت ابتدای قرن را با تحولات و دگرگونی‌های بنیادین روزگار ناصرالدین شاه آغاز کرد. تحولاتی که با برچیده شدن خندق‌ها و دروازه‌هایی که در زمان شاه طهماسب در شهر ساخته شده بود، شروع شد؛ اما سیر تحولات و دگرگونی‌های تهران در انتهای این قرن به بلند مرتبه‌سازی‌ و ساخت اتوبان‌هایی که این سر شهر را به آن سرش مرتبط می‌کند، رسید. در طول این قرن تهران دو بار درگیر جنگ شده است. از جنگ جهانی دوم تا جنگ هشت ساله تحمیلی. انقلاب ۵۷ و رویدادهای پیش و پس از آن را پشت سر گذاشت. وقایعی که سبب شده تا فرصت‌های پیشرفت از این شهر گرفته شود.

فرصت‌سوزی ۲۵ ساله برای توسعه تهران

پیروز حناچی، شهردار تهران در مراسم رویداد تهران ۱۴۰۰ معتقد است که «تهران حدود ۲۵ سال فرصت را در شرایط انقلاب از دست داده است.» به اعتقاد شهردار تهران، تمرکز در شهر که به آلودگی و ترافیک مضاعف منجر شده، مهم‌ترین پیامد فرصت‌سوزی در شهر و خروج از برنامه‌ریزی است. او گفته است: «قرار نبود تراکم داخل شهر افزایش یابد. قرار بود این تراکم به شهرهای اطراف تهران برود اما شرایط انقلاب طوری بود که ما محدوده ۲۵ ساله را از دست دادیم و علاوه بر آن تراکم داخل تهران افزایش یافت. این امر منجر به افزایش تمرکز در شهر شد. اگر امروز آلودگی و ترافیک مضاعف داریم نتیجه خروج از این برنامه‌ریزی است.»

تهران؛ نیازمند مدیریت شفاف

اما آلودگی و ترافیک تنها تبعات فرصت‌سوزی و خروج از برنامه‌ریزی شهری در تهران نبوده است. شهردار تهران معتقد است که تبدیل شدن شهرداری به شهرداری رانتی، یکی از تبعات خروج از عرصه برنامه‌ریزی است و پیامد این کار هزینه بسیار سنگینی است که شهر تهران آن را پرداخت کرده است. رانت و فساد از جمله کلید واژه‌هایی است که در چند دهه‌ اخیر با نام شهرداری تهران پیوند خورده و حتی این واژه‌ها از زبان شهرداران تهران به گوش رسیده است؛ اما مدیران شهری تهران همواره سخن از مبارزه با رانت و فساد در شهرداری گفته‌اند. از جمله مدیریت جدید شهری با راه‌اندازی سامانه شفافیت شهرداری که برنامه‌های شهرداری تهران را به اطلاع مردم می‌رساند در راستای کاهش رانت تلاش کرده است.

تهران چشم به راه برنامه‌ای مدون شهری در ۱۴۰۰

قرن ۱۴ آخرین ماه‌های عمر خود را پشت سر می‌گذارد و قرن جدید به زودی از راه خواهد رسید. مدیران شهری تهران می‌گویند شهر نیازمند برنامه‌ای مدون برای ورود به قرن جدید است. پیروز حناچی گفته است: «نباید اشتباه‌های گذشته در تهران را تکرار کرد.» به گفته او، تهران ۱۴۰۰ فرصتی برای برنامه‌ریزی آینده و تغییر برنامه‌ریزی تهران است. برنامه‌ای که به اعتقاد شهردار تهران نیازمند هدف‌گذاری صحیح است. اگرچه تا پایان این دوره مدیریت شهری تهران فرصت زیادی باقی نمانده است اما پیروز حناچی به دنبال شکل‌‌دهی نهاد برنامه‌ریزی شهر تهران است. او گفته، با شکل‌گیری نهاد برنامه‌ریزی تهران به دنبال این هدف است که فرصت‌های تازه را در قرن جدید از شهر تهران نگیرد.