زهرا داستانی

در میان آمارها و ارقامی که منابع رسمی هر ساله به عنوان مؤلفه‌های سنجش خشونت منتشر می‌کنند نام تهران در صدر استان‌های کشور قرار دارد. از آمار استرس تا نزاع و درگیری‌های خیابانی، تهران اولین استانی است که بیشترین آمار را در میان ۳۱ استان ایران دارد.

نزدیک به ۲ دهه است که کشور شاهد رشد این نزاع‌های خیابانی است. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی کشور روزانه هزار و ۶۰۰ پرونده نزاع منجر به جرح در این سازمان تشکیل می‌شود و این به معنای درگیری و نزاع حدود ۶۶ نفر در هر ساعت در ایران است.

کاهش آمار نزاع در سال کرونا

 امسال آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور خبر از کاهش نزاع‌ها می‌دهد و میزان مراجعین در این ارتباط در ۷ ماهه نخست سال ۹۹ نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته کاهش داشته است. بنا بر آمار سازمان پزشکی قانونی در کشور، در هفت ماهه سال جاری ۳۷۹ هزار و ۳۵۴ مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی کشور مراجعه کردند. این رقم در مدت مشابه سال قبل ۳۸۷ هزار و ۷۶۸ نفر بوده است. به این معنی که تعداد مراجعان به پزشکی قانونی ۲.۲ درصد کاهش یافته است.

تهران خشن‌ترین شهر ایران

از دهه ۸۰ تهران رتبه نخست آمار مراجعین به پزشکی قانونی را در ۳۱ استان ایران داشته است. شهری شلوغ و پر هیاهو با آمار بالای مهاجرانی که هر کدامشان از مناطق مختلف ایران با فرهنگ‌های مختلف به این شهر آمده‌اند.

با وجود کاهش آمار نزاع خیابانی در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ اما همچنان تهران رتبه نخست را از نظر تعداد مراجعین نزاع به پزشکی قانونی در میان استان‌های کشور دارد. البته دلیل این صدرنشینی به جمعیت بالای پایتخت بازمی‌گردد. در ۷ ماه نخست سال ۹۹ استان تهران با ۵۹ هزار و ۹۱، خراسان رضوی با ۳۲ هزار و ۶۶۱ و آذربایجان شرقی با ۲۷ هزار و ۴۲ نفر بیشترین و استان‌های بوشهر با ۲ هزار و ۱۶۵، ایلام با ۲ هزار و ۲۳۵ و هرمزگان با ۲ هزار و ۵۳۰ نفر مراجعه، کمترین آمار مراجعین نزاع را داشته‌اند.

کاهش آمار نزاع در تهران کرونا زده

بنا به گفته مهدی فروزش، مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران شمار مراجعان نزاع خیابانی در تهران یک ماه بعد یعنی با احتساب آمار مراجعین آبان ماه به ۶۶ هزار و ۲۹۰ نفر رسیده است. به گفته مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران آمار مراجعین نزاع به این سازمان در ۸ ماه سال ۹۹ نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ که تعداد مراجعین به دلیل نزاع به مراکز پزشکی قانونی ۷۱ هزار و ۷۴۶ نفر اعلام شده بوده، حدود ۸ درصد کاهش یافته است.

اگرچه منابع رسمی و مسئولان پزشکی قانونی دلیلی روشن برای کاهش آمار نزاع در ایران و به خصوص استان تهران ارائه نکرده‌اند اما می‌توان حدس زد که این کاهش آمار می‌تواند به دلیل اعمال محدودیت‌های کرونایی در تهران، کاهش تعاملات اجتماعی و ترس از ابتلا به بیماری کرونا در پی مراجعه به مراکز پزشکی قانونی باشد. با این حال می‌توان نگاه مثبت‌تری به کاهش آمار مراجعان به مراکز پزشکی قانونی داشت و آن را ناشی از رشد فرهنگ اجتماعی در شهر تهران و سایر شهرهای ایران دانست.

کرونا و دردهایی که بر ایرانیان تحمیل کرد

کارشناسان علوم اجتماعی اعتقاد دارند که رشد نزاع‌های خیابانی تنها یک دلیل ندارد و مشکلات و چالش‌های زیادی باعث این مسئله است. سال ۱۳۹۹ در شرایطی آغاز شد که بر چالش‌ها و مشکلات گذشته، شیوع یک بیماری همه‌گیر نیز افزوده شد. بیماری که داغ مرگ و از دست دادن ۵۳ هزار و ۴۴۸ نفر را بر اساس آمار رسمی تا ۲۹ آذر ۱۳۹۹ را بر دل‌های ایرانیان گذاشته است؛ اما شیوع بیماری کرونا در ایران تنها در تجربه مرگ عزیزان خلاصه نشد. کرونا در سوی دیگر همدردی و گریستن در فقدان عزیزان را از ایرانیان گرفت. اگر تا پیش از این کمبود امکانات برای تفریح و کمبود فضاهای عمومی برای تخلیه هیجان، ایرانیان را به مردمی غمگین تبدیل کرده بود، کرونا تفریحاتی مثل خرید و به سینما رفتن و دید و بازدید اقوام را هم گرفت. مشکلات اقتصادی همواره به عنوان یکی از دلایل خشم و عصبانیت مردم از سوی مسئولان مطرح شده است؛ اما بیماری کرونا و اعمال محدودیت‌های کرونایی شرایط اقتصادی را در ایران سخت‌تر کرد. بر اساس آخرین آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده در اثر شیوع کرونا فعالیت ۳۸ درصد کسب و کارها در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ به‌طور کامل تعطیل بوده است. این آمار در اردیبهشت به ۲۱ درصد کاهش یافته است. شاید دلیل کاهش درگیری‌ها و نزاع‌ها در همین بسته بودن کسب و کار‌ها ببوده است. هستند جامعه شناسانی که اعتقاد دارند خشونت‌های خیابانی بیش از آنکه ریشه در فقر و شرایط اقتصادی داشته باشد یک مشکل فرهنگی و رفتاری است. شاید هم آدم‌ها دیده‌اند که جان را به چه سادگی می‌توان از دست داد و از همین رو خواسته‌اند با یک دیگر مهربان‌تر باشند. فعلاً فقط می‌دانیم که در سال کرونا کمتر دست به یقه شده‌ایم و دعوا کرده‌ایم.