زهرا داستانی

«تهران با کمبود فضای ورزشی روبه‌رو است»؛ این را آمارها و ارقامی می‌گویند که ارگان‌ها و نهادهای متولی منتشر کرده‌اند. طبق آمار فرمانداری تا ۱۳۹۸ استان تهران ۵ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۹۴۳ متر مربع فضای ورزشی داشته است. سرانه هر تهرانی از این فضا تنها ۵۸ سانتی‌متر می‌شود. این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه به ازای هر نفر ۲ و نیم متر مربع و در کشورهای توسعه‌یافته‌ای چون ژاپن به ازای هر فرد ۸ متر مربع فضای ورزشی وجود دارد. سهم ناچیز فضای ورزشی در تهران سبب شده تا بسیاری از شهروندان با مشکل افزایش وزن و بیماری‌ها قلبی روبه‌رو شوند.

تبعات کمبود فضای ورزشی برای شهروندان تهرانی

بخشی از توجه شاهان قاجار به تهران به باغ‌ها، آب و هوای مطبوع و البته موقعیت استراتژیک آن باز می‌گشت. ویژگی‌هایی که شاهان را بر آن داشت تا این شهر را برای سکونت و سلطنت برگزینند. با گذشت دهه‌ها، اگرچه تهران با توسعه روبه‌رو شد اما بسیاری از ویژگی‌های مطلوبش برای زندگی را از دست داد. ساخت‌و‌سازهای بی‌رویه، سلطه خودروها، افزایش جمعیت، تمرکز صنایع، مراکز اداری و تجاری، آلودگی هوا و نابودی محیط زیست، پایتخت را به شهری نامطلوب برای زیستن بدل کرد. فارغ از این‌ها، تهران در جریان توسعه‌اش چنان دستخوش تغییر و تحولات فیزیکی شد که دیگر اندک فضایی برای حضور، تحرک و فعالیت فیزیکی شهروندان داشت. عاملی که در همه این سال‌ها مشکلات فراوانی برای سلامتی شهروندان به همراه آورده است. عدم توجه به نیاز شهروندان به ورزش و لحاظ نکردن کالبدهای مخصوص ورزش در محلات باعث بالا گرفتن بیماری‌های قلبی، اختلالات اسکلتی و عضلانی و مرگ و میر در پایتخت شد. آمار‌ها توجه‌ها را به سوی کمبود سرانه ورزشی در تهران معطوف کرد.

۵۸ سانتی‌متر فضای ورزش برای هر تهرانی

تهران با جمعیتی بالغ بر ۱۴ میلیون نفر، بیش از پنج میلیون متر مربع فضای ورزشی دارد که در اختیار وزارت ورزش، آموزش و پرورش و شهرداری است. سهم هر یک از شهروندان تهرانی از این پنج میلیون متر مربع فضای ورزشی، ۵۸ سانتی‌متر است. فضای محدودی که تا چند سال پیش برای هر شهروند معادل ۴۸ سانتی‌متر بود. هرچند در یک سال گذشته ساخت فضاهای ورزشی روباز و سرپوشیده در تهران سرعت گرفته است و تعداد آن‌ها به پنج هزار و ۲۰۰ مجموعه ورزشی دولتی و خصوصی در سطح استان تهران رسیده است اما همچنان سرانه فضای ورزشی در تهران با میانگین جهانی فاصله دارد

وزارت ورزش به دنبال پروژه‌های نیمه تمام

از جمله گام‌هایی که متولیان برای نزدیک کردن آمارهای فضای ورزشی به میانگین جهانی در سال‌های اخیر برداشته‌اند، اختصاص میلیارد‌ها تومان برای ساخت و تکمیل فضاهای ورزشی نیمه تمام تهران است. در طول یک سال اخیر وزارت ورزش و جوانان پروژه‌های بسیاری از سالن‌های ورزشی روباز و سرپوشیده تا استادیوم‌های ورزشی را افتتاح کرده و به گفته مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان، این وزارتخانه درصدد است تا پایان دولت دوازدهم حدود ۵۰۰ پروژه نیمه‌تمام را تکمیل و به بهره‌برداری برساند.

همچنین رضا گلمحمدی، مدیرکل ورزش و جوانان استان تهران گفته است که «افزایش مشارکت ۳۰ درصدی در ورزش همگانی، افزایش ۴۰ درصدی برنامه‌های نشاط و تندرستی ویژه زنان، دستیابی به ورزش پاک از طریق اجرای مسئولیت‌های اجتماعی زیست محیطی و ساماندهی ۸۰ سازمان مردم‌نهاد از مهم‌ترین اتفاق‌هایی است که در ورزش استان تهران در دوره دولت دوازدهم رخ داده است.»

سهم شهرداری از افزایش سرانه ورزشی در تهران چقدر است؟

شهرداری تهران نیز به عنوان یکی از متولیان فضای ورزشی شهر که ۳۰ درصد جمعیت پایتخت مخاطب مجموعه‌های ورزشی‌اش هستند، دست به اقداماتی از جمله فرهنگ‌سازی و تشویق مردم به ورزش همگانی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در دوره کرونا زده است. هرچند شهرداری با استقرار مربیان ورزشی هر صبح در بوستان‌های تهران ورزش صبحگاهی را برپا می‌کند اما این نهاد از ابتدای شیوع کرونا، ویدیوهایی برای آموزش استفاده از ۳۰ وسیله پارکی تولید کرده که در آن‌ها پزشکان و کارشناسان فیزیوتراپی و طب، استفاده از این وسایل ورزشی پارکی را آموزش می‌دهند. شهرداری تهران همچنین قول داده است که به زودی مربیانی را برای آموزش استفاده از این وسایل در پارک‌ها استقرار ‌یابند.

بازسازی و نوسازی مجموعه‌های ورزشی فرسوده با مدد گرفتن از بخش خصوصی از دیگر اقدامات شهرداری تهران است. امیر محسنی، مدیرعامل سازمان ورزش شهرداری تهران مهرماه ۹۹ «از انتخاب ۶۰ مجموعه فرسوده شهر تهران برای بازسازی به دست بخش خصوصی و فعالیت بخش خصوصی در آن خبر داده است.»

احداث دهکده‌های ورزشی در مناطق مختلف تهران از اقدامات دیگر شهرداری تهران در راستای افزایش سرانه فضای ورزشی است. مدیرعامل سازمان ورزش و شهرداری تهران گفته است: «۱۵۰ بازی و ورزش در این دهکده‌های ورزش طراحی شده است که به عنوان نمونه در بوستان ولایت با ۴۰ هکتار فضا، سایت ماشین مسابقه با سرعت بالا را داریم که یک طرح کاملاً خانواده محور است.» بوستان کوهسار در منطقه ۵ تهران نیز از دیگر بوستان‌هایی است که قرار است دهکده ورزش در آن احداث شود.

اگرچه تا به امروز متولیان افزایش سرانه فضاهای ورزشی در کشور تلاش خود را برای تحقق هدفِ «رساندن فضای ورزشی به یك متر مربع به ازای هر نفر در تهران» انجام داده‌اند اما همچنان تا رسیدن به این هدف فاصله بسیاری وجود دارد. این فاصله، بسیاری از كارشناسان را بر آن داشته تا به دولت‌ برای آسیب‌های جدی کم‌تحرکی و بی‌توجهی به ورزش شهروندان در بلندمدت هشدار دهند.