احسان رستمی پور

«طوفان در شهر ما» دو بار وزیدن گرفته است. بار نخست وقتی آن را اکران کردند و ۲۴ فروردین ۱۳۳۷ جمعیت خیابان لاله‌زار را بند آورده بود و یک‌بار وقتی که ساخت و سازها شروع کردند همه نشانه‌های خیابان لاله‌زار را حذف کردند و حالا رسیده‌اند سرِخط؛ قرعه تخریب را به نام «سینما ایران» زدند.

گورستان سینماهای ایران

لاله‌زار را که زمانی گذر تفریح و فرهنگ بود حالا باید گورستان خاطرات سینمایی ایران دانست. خیابانی که به روایتی ۱۷ سینما دارد اما حالا چراغ هیچ سینمای داخل خیابان دیگر روشن نیست و نور راسته چراغ فروش‌ها چشم را می‌زند. سینماهای لاله‌زار حالا متروکه‌هایی هستند که تنها تابلو رنگ و رو رفته‌ای از آن‌ها باقی مانده یا میان ساخت و ساز نابود شدند و به خاطرات پیوسته‌اند. تلاش‌های سال‌های اخیر برای حفظ جداره ارزشمند و بناهای تاریخی این خیابان با شکست روبرو بوده است. اداره کل میراث فرهنگی استان تهران طی سال‌های گذشته هر بار وعده ثبت ملی این خیابان را داده است. وعده‌ای که هر بار با در معرض خطر گرفتن یکی از بناهای تاریخی این خیابان تکرار می‌شود اما هیچ وقت رنگ واقعیت به خود نمی‌گیرد. این بار به رأی دیوان عدالت اداری قرعه تخریب در لاله زار را به اسم «سینما ایران» زده‌اند. سینمایی که بخش مهمی از خاطرات خیابان لاله زار است و حالا در آستانه خطر نابودی قرار گرفته است.

ایران را نگه داریم

سینما ایران یکی از قدیمی‌ترین سینماهای مدرن شهر تهران است. سینمایی که با عکس اکران فیلم «طوفان در شهر ما» ساموئل خاچیکیان در حافظه تصویری شهر تهران ثبت شده است. سینمایی که سال‌های محل اکران فیلم‌های مهم زیادی بوده و جای خود را در تاریخ خیابان لاله‌زار باز کرد. بنای که اکنون هر چند سرپاست اما صندلی‌های سالن سینمایش از جا کنده شده است. خاطرات سینما ایران در آستانه ریزش است، هر چند نمای بیرونی‌اش برپاست. جلوی ورودی‌اش که زمانی صف عشاق سینما بود و در دهه ۳۰ و ۴۰ با استقبال از فیلم‌ها تاریخ ساز می‌شد، در دهه‌ها قبل مدتی ساندویچی و آب‌میوه فروشی بود. حالا هم در غفلت ادامه‌دار میراث فرهنگی رأی به تخریبش صادر شده و دیر نیست که از تعداد سینماهای باقی مانده خیابان لاله‌زار یکی دیگر کم شود.

ثبت اضطراری ‌می‌شد

احتمال تخریب سینما ایران با توجه به این که به نظر مالک قصد ساخت و ساز تجاری به جای آن را هم دارد، صدای اعتراض اهالی فرهنگ را هم بلند کرد. مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به خبرگزاری ایسنا گفته: «در واقع حکمی که دیوان عدالت اداری صادر کرده خطاب به میراث فرهنگی و برای ابطال نامه‌ای است که میراث فرهنگی این بنا را واجد ارزش اعلام کرده که به دنبال این نامه، بنا در معرض خطر تخریب قرار گرفته است.»

او با اشاره به برگزاری جلسه شورای ثبت آثار تاریخی در وزارتخانه میراث فرهنگی در طول هفته‌ای که گذشت، اعلام کرده: «در این جلسه بر ثبت اضطراری سینما ایران و در ابلاغ آن به مالک با طی کردن فرآیندهای قانونی تأکید شد؛ بنابراین قرار است تا با پیگیری‌های وزارتخانه میراث، شورای ثبت و معاونت حقوقی، اقدامات لازم برای ثبت اضطراری بنا انجام شود.»

تلاش‌هایی که حیف می‌شوند

خانه باغ اتحادیه، مجموعه تاریخی مشیرالدوله پیرنیا و به تازگی یک بنای تاریخی دیگر در خیابان لاله‌زار در حال مرمت است تا تاریخ این خیابان زنده شود. با وجود اینکه مرمت و افتتاح این بناهای تاریخی در قالب مجموعه‌های فرهنگی و گردشگری بخش فراموش شده‌ای از خیابان لاله‌زار را دوباره جان می‌دهد که سینماهای این خیابان همچنان بی‌پناه هستند. هر چند وقت یک‌بار زمزمه‌هایی از خرید، مرمت و برگرداندن یکی از سینماهای لاله‌زار به کاربری سابق خود شنیده می‌شود. مسیری که به نظر آن‌قدر پر دست انداز است که علاقه‌مندان به این کار را خسته می‌کند و احیای سینماها را رها می‌کنند. مسیر تخریب و گرفتن رأی تخریب از دیوان عدالت اداری و ساخت مجتمع تجاری برای نور فروشان خیابان لاله‌زار در حال حاضر راحت‌ترین مسیر در خیابان لاله‌زار است. مسیری که قرار است تاریخ سینمایی و تئاتری را از خیابان لاله‌زار پاک کند و خاطراتش را به دست فراموشی بسپارد.