شروین راد

کرونا زندگی را به شکلی تغییر داده که پیش از این تصورش هم به سختی ممکن بود. شهر و زندگی شهری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که تجربه آن در کرونا به طور جدی تغییر کرده است. در روزهای پایان سال ۹۸ و ابتدای انتشار گسترده ویروس کرونا، تهران خلوت‌ترین شب عید خود را در دهه‌های اخیر تجربه کرد. اتوبان‌ها و خیابان‌هایی تهران که در این ایام سال پرترافیک‌ترین روزهای خود را سپری می‌کردند، در آستانه نوروز ۹۹ خلوت و آرام بودند. با این حال آن روزها و در قرنطینه نخست کشور کمتر کسی فکرش را می‌کرد که کرونا وضعیت را به جایی برساند که رفت و آمد در شهر تهران ممنوع تا سیر صعودی مرگ و میر بالای این ویروس همه‌گیر با خلوتی شهرها متوقف شود؛ اما در سومین موج کرونا در ایران و ادامه‌دارترین موج شیوع و ابتلای این بیماری، تهران و بسیاری از شهرها حالا آرام‌ترین شب‌های خود را تجربه می‌کنند.

از ابتدای ماه آذر و با اعلام محدودیت‌های جدید برای مهار کرونا در شهرهای قرمز، رفت و آمد خودروها در شهر تهران از ساعت ۹ شب تا ۴ صبح روز بعد ممنوع اعلام شد. با گذشت دو هفته از این محدودیت، هر چند گفته می‌شود شرایط کرونایی در تهران دیگر قرمز نیست و نارنجی شده اما محدودیت تردد شبانه در شهر همچنان پابرجاست. برای بسیاری از شهرها به ویژه شهرهای کوچک‌تر، خلوتی شبانه شهر و سکوت و کور شدن خیابان‌ها شاید اتفاق عجیبی نباشد و جزئی از تجربه زندگی در آن شهر به حساب آید.

اما پایتخت یکی از شب زنده‌دارترین شهرهای کشور است. شبگردان بسیاری ساعت‌های خلوتی پس از نیمه شب تهران را موقعیت مناسبی برای شهرگردی می‌دانند. گردش‌های شبانه با خودرو در اتوبان‌های تهران، بدون تجربه بوق و ترافیک همیشه یکی از جذاب‌ترین و شاید تنها تفریح شبانه شهر بوده است. شب‌های روشن پایتخت انگیزه‌ای برای مدیریت شهری بوده تا در سال‌های اخیر به فکر ساماندهی زیست شبانه شهر بیافتد و راهکاری برای ادامه فعالیت برخی صنوف شهر پس از نیمه شب بیابد. طرحی که البته با مخالفت‌هایی همراه شد اما حالا کرونا وضعیت شب‌های شهر تهران را دگرگون کرده است.

این روزها اگر با استفاده از سرویس‌های حمل و نقل عمومی در ساعت پس از ۹ شب مسافر اتوبان‌ها و خیابان‌های شهر تهران باشید با تهرانی بی‌اندازه خلوت و عجیب روبرو هستید. تهرانی که دیگر شب‌هایش زنده نیست، اتوبان‌هایش در ساعات قبل از نیمه شب شاهد ترافیک نیستند و حضور خودروها به حداقل ممکن رسیده است. اتفاقی که در خلوت‌ترین ساعات پس از نیمه شب در روزها قبل از کرونا هم رخ نمی‌داد. این روزها معروف‌ترین اتوبان‌های تهران برای شبگردها هم تنها شاهد حضور تعداد اندکی از خودروهاست. چهره جدید شب‌های تهران در این ایام خاص یکی از اتفاقات عجیب همه‌گیری کروناست. تهرانی که در آخرین سال قرن قرار دارد حالا یکی از متفاوت‌ترین تجربه‌های شهری خود را پشت سر می‌گذارد؛ خاموشی شبانه.

از سوی دیگر خودروهای متخلف این شب نیز با جریمه روبرو می‌شوند و سزای کسانی که شب‌ها خیال شب‌گردی در تهران را داشته باشند، جریمه نقدی است. کرونا حالا روی دیگری از زندگی شهری را رقم زده است، بیرون آمدن در شهر مساوی است با توبیخ و جریمه. حالا که این روزها خبرهای واکسن کرونا بیشتر از خبرهای مرگ و میرش توجه‌ها را جلب کرده است هنوز کسی نمی‌داند این ویروس عجیب قرن دیگر چه چیزی برای نمایش در آینده خواهد داشت.