احسان رستمی پور

گذر مستوفی در سنگلج پیچ که می‌خورد، نمای شیروانی یک عمارت عظیم فرنگی ساز در انتهای گذر خودنمایی می‌کند. عمارتی که سال‌هاست رهگذران روی نوک پا می‌ایستند تا قدری تماشایش کنند اما از همه زیبایی‌هایش تنها یک ورودی و چند ستون از خیابان دیده می‌شود و چیزی زیادی را عاید رهگذران نمی‌کند. خانه‌ای که بسیاری نمی‌دانند به فردی تعلق دارد که ۵ دوره نخست وزیر ایران بوده است.

میرزا حسن مستوفی‌الممالک، صاحب منصب دوره قاجار و پهلوی مالک یکی از خانه‌های خاص شهر تهران است. عمارت فرنگی ساز او در دوره قاجار حوالی چال حصار در زمین‌های خودش ساخته شده بود. منطقه‌ای که این روزها در غرب بازار تهران قرار دارد و عمارتش در انتهای گذری به اسم مستوفی جا خوش کرده است. خانه میرزا حسن خان، خانه‌ای بزرگ با حیاطی وسیع بوده است. حالا حیاط و حوض کوچکی از آن باقی مانده که اگر از روبرو نگاهش کنید شاید خاطره دیدارش در سینما و سریال را به خاطر آورید. دیالوگ معروف «حروم خوری خوشمزه است» فیلم عروسی خوبان روی بالکن این عمارت و زیر سرستون‌ها گچ‌بری شده‌اش رخ داده است. عمارت مستوفی‌الممالک یک اتاق شگفت انگیز هم دارد. اتاقی که سقفش پوشیده از پروانه است. تزیینات سقف و درهای یکی از اتاق‌های عمارت از انواع مختلف پروانه‌هاست و جلوه خاصی به این عمارت داده است. اتاقی که دوستداران فیلم و سریال در چند فیلم معروف از جمله آثار علی حاتمی آن را به یاد دارند. خانه مستوفی‌الممالک در جنوب محله سنگلج تا حوالی دهه ۷۰ در اختیار نوادگان مستوفی‌الممالک بود؛ اما شرکت پست این بنا را برای تبدیل به موزه مستوفی‌الممالک از آن‌ها خریداری کرد و سرنوشت دیگری برایش رقم زد.

عمارتی که پنهان کرده بودند

شرکت پست سال‌ها عمارت مستوفی‌الممالک را رها کرده بود و تنها به عنوان لوکیشن فیلم اجاره می‌داد. هیچ رسیدگی به این بنا صورت نمی‌گرفت و اداره کل میراث فرهنگی تهران یک‌بار با حکم قضایی نسبت به مرمت اضطراری سقف بنا اقدام کرد. یکی از آخرین گروه‌های فیلم‌برداری نیز با رنگ به جان این بنای تاریخی افتاده است و برخلاف نص صریح قانون و در یک اقدامی مجرمانه، دیوارها و ستون‌های این عمارت را رنگ آمیزی کردند. سقف یک از اتاق‌ها نیز مدت‌ها ریزش کرده بود، با این وجود شرکت پست به بهره‌کشی اقتصادی از این بنای تاریخی ادامه می‌داد. حدود دو سال قبل وضعیت عمارت مستوفی‌الممالک از طریق شبکه‌های اجتماعی به گوش وزیر ارتباطات رسید. وزیر ارتباطات که تا آن زمان از در اختیار داشتن این بنای تاریخی بی‌اطلاع بود دستور داد این ملک در اختیار روابط عمومی وزارتخانه قرار گیرد و به سرعت مرمت شود.

در مسیر احیا

مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات سال گذشته از ایجاد تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری تهران برای مرمت خانه تاریخی مستوفی‌الممالک خبر داده بود. هر چند که پیش از این وزارت ارتباطات مدعی شده بود که مرمت این خانه را به سرعت انجام می‌دهد اما این وعده عملی نشد تا شهرداری تهران مجری مرمت بنا شود. کاوه حاج علی اکبری، رئیس سازمان نوسازی شهرداری تهران درباره تفاهم‌نامه مرمت خانه تاریخی مستوفی‌الممالک به دست سازمان نوسازی به «دروازه تهران» می‌گوید: «پیش از این یک تفاهم‌نامه بین وزارت ارتباطات و سازمان نوسازی شهرداری تهران برای مرمت خانه مستوفی‌الممالک بسته شده بود اما باید زوایای این همکاری مشخص شود.»

حاج علی اکبری با اشاره به اینکه مالکیت این بنا با وزارت ارتباطات است، می‌گوید: «قرار است با شرکت پست و وزارت ارتباطات گفت و گو کنیم تا بدانیم که پس از مرمت این بنا توسط شهرداری تهران، بنا به چه نحوی استفاده می‌شود و شرایط بهره‌برداری شهرداری و وزارت ارتباطات مشخص شود.»

خانه تاریخی مستوفی‌الممالک حالا در انتظار است تا بالاخره غبار روی پروانه‌هایش پاک شود و به مقصدی خاص در قلب بافت تاریخی تهران تبدیل شود