احسان رستمی پور

روز گذشته دوباره شهروندان تهرانی در برخی نقاط بوی نامطبوعی در سطح شهر استشمام کردند. اتفاقی که در شهر تهران سابقه‌دار است. سال گذشته یک‌بار بخش وسیعی از مناطق مرکزی شهر تهران درگیر بوی عجیبی شد که تا چند ساعت ادامه داشت. پس از این چند بار دیگر نیز در مناطق محدودی شهروندان از استشمام شدن بو در سطح محل زندگی خود خبر دادند. از سال گذشته مدیریت شهری تهران در حال پیگیری منشأ و علت انتشار این بو در سطح شهر تهران است.

بو از کجا می‌آید؟

سال گذشته پس از نخستین انتشار وسیع بو در سطح شهر تهران نهادهای مختلفی مثل شهرداری، سازمان پدافند غیرعامل و سازمان مدیریت بحران در جست‌وجوی علت این بو بودند. تصفیه‌خانه فاضلاب شهرری، پالایشگاه آراد کوه، دامداری‌های آراد کوه، صنایع اطراف شهر تهران، مازوت سوزی برخی صنایع و حتی عمدی بودن انتشار بو گزینه‌هایی بود که نهادهای مختلف برای منشأ بوی بد تهران اعلام کردند. شهرداری تهران سال قبل در گزارشی احتمال داده بود که گازهای گوگردی از منطقه شادآباد دلیل متصاعد شدن بوی بد در شهر تهران باشد. گزارشی برخی نهادهای دیگر ارائه کردند به وضعیت فاضلاب و زباله‌های تهران اشاره داشت. پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز بررسی‌هایی درباره منبع انتشار بوی بد در شهر تهران انجام داد. یافته‌های این بررسی حاکی از این است که به احتمال زیاد علت این پدیده ترکیبات حاوی گوگرد بوده است و به واسطه افزایش ناگهانی در غلظت ۲SO و تعداد ذرات معلق هوا شاید بتوان گفت که انتشار (عمدی/سهوی) ترکیبات حاوی گوگرد در یک منطقه شهر تهران علت اصلی آن باشد و با توجه به اینکه بر اساس داده‌های کیفیت هوای شهر تهران بیشترین میزان افزایش در غلظت ۲SO در حوالی ایستگاه شادآباد (جنوب غربی تهران) و مناطق شهری ۱۹ و ۱۶ بوده است؛ بنابراین احتمالاً این مناطق یا نواحی بالادست آن‌ها در جهت وزش باد کانون این پدیده بوده باشند. با وجود گذشت بیش از یک سال از نخستین انتشار گسترده بوی بد در سطح شهر تهران هنوز منبع مشخص و دقیقی برای منشأ این بو اعلام نشده است. هر چند باید در نظر داشت که هر بار انتشار این بو در مناطق مختلف شهر می‌تواند منشأهای مختلفی داشته باشد.

دوباره بوی بد

روز ۸ آذر ماه، برخی از شهروندان مناطق مختلف شهر تهران دوباره نسبت به استشمام بوی بد در شهر شکایت داشتند. انتشار بوی بد هر چند به گستردگی دفعه نخست نبود اما در مناطق مختلف شهر تهران گزارش شده است. شب گذشته حسین شهید زاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گفتگو با ایسنا درباره علت انتشار بوی بد در شهر تهران گفت: «غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد در برخی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهر تهران، حدود سه تا چهار برابر افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که طی دو سال اخیر هم‌زمان با استشمام بوی نامطبوع در تهران – طی برخی روزهای سرد سال – غلظت این آلاینده نیز افزایش یافته بود. این افزایش ابتدا از سمت ایستگاه‌های جنوب غرب تهران آغاز شد. برای مثال بین ساعات ۸ تا ۹ صبح غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد در ایستگاه شادآباد تهران افزایش یافت.»

او همچنین درباره منشأ بوی بد روز گذشته شهر تهران گفت: «احتمال داده می‌شود که بوی نامطبوعی که در مسیر فرودگاه امام (ره) استشمام می‌شود همراه با وزش بادی که از آن سمت بوده به شهر تهران رسیده باشد.» 

آرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران صبح امروز، ۹ آذر در صحن علنی شورای شهر نسبت به انتشار بوی بد در شهر تهران واکنش نشان داد و در تذکری گفت: «انتشار بوی نامطبوع در شهر تهران حاکی از یک معضل محیط‌زیستی نوپدید در شهر تهران است که می‌توان آن را به اژدهایی چند سر تشبیه کرد که هر سال، سر جدیدی به آن اضافه می‌شود. از فاضلاب، گاز مرکاپتان، مرکز دفع پسماند آرادکوه و مازوت‌سوزی صنایع تاکنون سخن گفته شده ولی هنوز پهلوانان شهر موفق به هدف قرار گرفتن اژدها نشده‌اند. با توجه به وظایف ذاتی دستگاه‌های مختلف در زمینه رفع مشکل، لازم است با هدف‌گذاری و زمان‌بندی، موضوع به صورت جدی از طرف سازمان حفاظت از محیط زیست و استانداری پیگیری شود.»

عضو شورای شهر همچنین از شهرداری درخواست رسیدگی به انتشار بوی بد در شهر تهران داشت و گفت: «یکی از معاونت‌های شهرداری تهران به عنوان متولی اصلی این موضوع انتخاب شود. به صورت شفاف و رسمی، نتایج پیگیری‌ها و پایش‌های سال گذشته منتشر و در اختیار افکار عمومی و مراکز تخصصی قرار گیرد و سازمان مدیریت پسماند نیز در اسرع وقت ایستگاه پایش کیفیت هوا و بو را در آرادکوه راه‌اندازی و گزارش رسمی از اقدامات انجام شده جهت بهبود فرآیندهای پردازش منتشر کند.»

تهران حالا یک ابر شهر است که چالش‌های مختلف که به تازگی انتشار بوی عجیب هم به آن اضافه شده است. بویی که گاهی شکایت شهروندان را به همراه داشته و دستگاه‌های مسئول و مدیریت شهری به دنبال منبع اصلی انتشار و رفع آن هستند.