زهرا داستانی

برآوردها از میزان مصرف دخانیات در کشور می‌گوید که ایرانی‌ها به طور تقریبی سالانه نزدیک به ۶۰ میلیارد نخ سیگار مصرف می‌کنند که بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد نخ آن از طریق قاچاق وارد کشور شده است. بر اساس آمار سال ۱۳۹۸ پولی که برای خرید این سیگارها روزانه از جیب ایرانی‌ها کسر می‌شود بین ۸ تا ۱۰ میلیارد تومان است. بنا بر آمار وزارت بهداشت، تهران یکی از ۶ استانی است که شهروندانش آمار بالایی در مصرف سیگار دارند.

سیگار بسیاری از افرادی را که به سراغ آن می‌روند، گرفتار می‌کند. شاید دلیل این اتفاق در دسترس بودن و تصور ترک ساده آن باشد؛ اما دلیل گرفتار شدن به سیگار که بعضی آن را در ردیف مخدر‌ها قرار می‌دهند هر چه که هست، سبب شده تا ۶۰ هزار ایرانی در سال براثر مصرف سیگار جان خود را از دست بدهند. آماری که حتی ۴ برابر بیشتر از میزان مرگ و میر ایرانی‌ها بر اثر تصادفات جاده‌ای است. بر طبق آمار رسمی پلیس راهور ناجا و سازمان پزشکی قانونی، سالانه ۱۶ هزار ایرانی قربانی حوادث جاده‌ای در کشور می‌شوند.

تعداد بیماران سیگاری در ایران چقدر است؟

فارغ از قربانیان بی‌شمار سیگار در ایران، هزینه درمان بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار در کشور نیز قابل توجه است. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، هر سال ۵۰۰ هزار نفر، معادل ۵ درصد تعداد افراد بستری در بیمارستان‌های کشور بر اثر استعمال دخانیات بستری می‌شوند و تقریباً ۳۵ هزار میلیارد تومان در سال برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات در کشور هزینه می‌کنند. هزینه‌هایی که برای بسیاری از بیماران کمرشکن است. سیگار یکی از بارزترین علل مرگ و میر ناشی از سرطان، بیماری‌های عفونی و سکته را تشکیل می‌دهد و انتظار می‌رود در سال‌های آینده بزرگ‌ترین و بیشترین عامل مرگ و میر و کاهش طول عمر ایرانیان باشد.

رتبه تهران از نظر مصرف سیگار در میان استان‌ها

بنا به گزارشی که وزارت بهداشت در سال ۹۳ منتشر کرده، تهران جزو ۶ استان رکورددار در مصرف سیگار در کشور است. اگرچه استان‌های دیگری چون مرکزی، آذربایجان غربی، قزوین و البرز از تهران در میزان مصرف سیگار پیشی گرفته‌اند و تهران وضعیت بهتری را نسبت به این چند استان دارد اما همچنان وضعیت مصرف سیگار در تهران بسیار نگران‌کننده است.

بنا به گفته شکر اله حسن بیگی، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران، ۲۵ درصد مردم استان تهران سیگار می‌کشند.

زنگ خطر کاهش سن مصرف دخانیات در میان تهرانی‌ها

آمارهای وزارت بهداشت از میزان و سن مصرف‌کنندگان سیگار در کشور نشان می‌دهد که سن مصرف‌کنندگان دخانیات در کشور روبه کاهش است و به رده سنی ۱۲ تا ۱۳ سال رسیده است. هرم سنی مصرف‌کنندگان سیگار در تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و بنا بر گزارش‌های وزارت بهداشت، مصرف سیگار در تهران به دانش‌آموزان رسیده است. معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران معتقد است که «قبح مصرف سیگار در میان مردم شکسته است» او دلیل این اتفاق را در دسترس بودن انواع دخانیات و قیمت ارزان آن دانسته است.

زنان تهرانی مصرف‌کنندگان تازه سیگار

بنا به گفته بهزاد ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، مصرف سیگار در سال‌های اخیر روند تقریباً ثابتی را در مردان طی کرده، اما در زنان این آمار در حال افزایش است. او گفته: «حدود ۱۰.۱ درصد گروه سنی ۱۸ سال به بالا، مصرف کننده سیگار به صورت روزانه هستند که ۲۰ درصد را مردان و یک درصد زنان را شامل می‌شوند.»

اما مصرف سیگار میان زنان تهرانی اندکی از متوسط مصرف روزانه زنان در کشور بیشتر است. معاون استاندار تهران گفته است که ۴ درصد افرادی که در تهران سیگار می‌کشند را زنان تشکیل می‌دهند.

اما متولیان سلامت در کشور، افزایش آمار مصرف سیگار در میان زنان را زنگ خطری برای سلامت زنان و حتی فرزندان آنان می‌دانند. سرطان گردن رحم، پوکی استخوان، افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان از جمله عوارض کشیدن سیگار در زنان به شمار می‌رود.

کم رنگ شدن خطرات ناشی از دخانیات زیر سایه کرونا

این اتفاق اما تنها در تهران رخ نداده بلکه آمار مصرف دخانیات در سایر کشورهای جهان روند روبه رشدی را در میان زنان نشان می‌دهد. به طور معمول همه‌گیری استعمال دخانیات، ابتدا بین مردان و طبقات بالای اجتماعی آغاز می‌شود و سپس به سمت گروه‌های زنان و طبقات پایین‌تر اجتماعی، سوق پیدا می‌کند. با این وجود در اغلب نقاط جهان، شیوع استعمال دخانیات بین مردان به قله اوج خود رسیده و در حال کاهش است درحالی‌که سیگار کشیدن در زنان روند رو به رشدی را طی می‌کند.

اما چه دلایلی سبب کاهش سن مصرف‌کنندگان سیگار و افزایش زنان سیگاری در تهران شده است؟ حسن بیگی، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران شیوع بیماری کرونا، معطوف شدن نگاه‌ها و توجه‌ها به این بیماری و کمرنگ شدن خطرات و مضرات ناشی از مصرف دخانیات را عامل افزایش این آمارها در یک سال اخیر دانسته است.

او گام نخست برای مقابله با مصرف دخانیات را ایجاد حساسیت در میان مردم برشمرده و گفته است: «پیش از این رسانه‌ها اقدامات قابل توجهی برای فرهنگ‌سازی و معرفی مضرات مصرف دخانیات انجام می‌دادند اما پس از شیوع بیماری کرونا، این مسئله به طور قابل توجهی کمرنگ شده است که اصلاح این رویه و ورود جدی و مجدد رسانه‌ها را می‌طلبد.»