احسان رستمی‌پور

کرونا رمق کسب و کارهای شهری را گرفته است اما موج افتتاح کافه‌ها و مراکز تجاری در بناهای ارزشمند شهر تهران همچنان ادامه دارد. از روزهایی که تنها گزینه موجود برای برخی بناهای تهران تخریب بود حالا چند سالی می‌گذرد و تغییر کاربری به تجاری و فرهنگی راه حلی برای حفظ بناهای ارزشمند و هویت معماری شهر تهران است.

بخشی از هویت تاریخی و معماری تهران در بناهای تجلی پیدا می‌کرد که به راحتی با برچسب کلنگی خرید و فروش می‌شدند تا لودرها به جانشان بیافتند. بناهایی که مالکان آن معتقد بودند که عمر خود را کرده و دیگر امکان استفاده ندارد. جاذبه مالی ساخت و ساز همه بناها را به سمت تخریب می‌برد و بسیاری از بناها شناسایی نشده شهر از خاطرات شهر محو می‌شدند. حفظ همه بناها توسط دستگاه‌های متولی امکان پذیر نیست و تنها راه حل اقتصادی می‌تواند مالکان را از تخریب این بناها منصرف کند. تنها تضمین منافع اقتصادی است که می‌تواند مانع لودرها شود.

کافه‌هایی که رونق آوردند

کافه‌ها به عنوان یکی از پاتوقهای شهری آغازگر حرکت جدید بودند. مورد توجه قرار گرفتن کافه‌هایی که در اماکن تاریخی و خانه‌های واجد ارزش راه اندازی شده بودند، مد تازه‌ای در زمینه کافه نشینی ایجاد کرد. کافه‌ها که زمینه‌ای از معماری قدیمی و تزیینات خاطره انگیز داشتند به سرعت محبوب شدند و برخی از آنها چنان رونق گرفتند که در اکثر اوقات روز میزهایشان پر بود. جلب توجه به این کافه‌ها سریع مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفت و موجی از کافه و رستوران‌ها در خانه‌های قدیمی تهران به ویژه در مناطق مرکزی به راه افتاد.

مراکز فرهنگی در ادامه راه

مراکز فرهنگی چند منظوره کاربری دیگری بود که به سرعت در بناهای تاریخی و ارزشمند تهران مورد توجه گرفت. پلاتوهای تئاتر، دفاتر فرهنگی، کتابفروشی‌ها و حتی فروشگاه‌ها موج جدید در تغییر کاربری این بناها رقم زدند. موجی که توانسته بسیاری از بناها به ویژه بناهایی با معماری معاصرتر را زنده نگه دارد و مانع تخریب آنها بشود.

اقامتگاه‌ها از راه رسیدند

خانه‌های بزرگ و بناهای چند طبقه با معماری دوره پهلوی اما همچنان مورد علاقه بساز و بفروش‌ها بود. موجی که پیش از این بافت تاریخی چند شهر را درگیر کرده بود بالاخره با چند سال تاخیر به شهر تهران رسید. این خانه‌های ارزشمند موردهای مناسبی برای تبدیل شدن به اقامتگاه برای گردشگران و حتی هتل بوتیک بودند. مناطق تاریخی شهر تهران نیز پر از چنین بناهایی بود. در سالها پر رونق گردشگری کشور، علاقه سرمایه گذاران به احداث مراکز اقامتی در پهنه تاریخی تهران رو به افزایش بود. هر چند فروکش کردن گردشگری و حالا تعطیل شدن آن به دلیل همه گیری کرونا درخواست‌ها برای این تغییر کاربری را کاهش داده و حتی تعدادی از این مجموعه‌ها را به ورطه تعطیلی کشیده است.

موجی که زنده است

در ماه‌های اخیر همه گیری ویروس کرونا بسیاری از مشاغل شهری را تحت تاثیر قرار داده است. با این وجود در همین ماه‌ها چندین بنای ارزشمند تهران با کاربری فرهنگی و تجاری افتتاح شده و شروع به کار کرده‌اند. این موج تغییر کاربری نیز آرام آرام از پهنه مرکزی و تاریخی تهران به سمت مناطق دیگر از جمله شمال شهر کشیده شده است. اتفاقی که نشان می‌دهد حداقل بخشی از بناهای ارزشمند تهران هنوز راهی برای ادامه حیات دارند و می‌توان میراث این شهر را زنده نگه داشت