موتورسوار خوبی باش!

شروین راد

تهران پر از موتورهایی است که روزانه جان، گوش و اعصاب شهروندان را هدف قرار داده‌اند. حضور پر تعداد موتورهای به ویژه در معابر مرکزی شهر و نبود فرهنگ درست موتورسواری باعث شده که موتورسیکلت تبدیل به معضلی برای شهر تهران شود. معضلی که هم آلودگی صوتی و زیست محیطی تولید می‌کند و هم جان شهروندان را در معرض آسیب قرار می‌دهد. تعداد زیاد موتورسواران در شهر تهران تبدیل به یک معضل اجتماعی شده است. ۵/۱ میلیون موتورسیکلت در شهر تهران فعلاً بوده که از این میزان حدود ۱۰۰ هزار موتورسیکلت برای امرار معاش در سطح شهر تردد می‌کنند. وضعیت خاص ترافیک شهر تهران موجب شده است که موتورسیکلت وسیله محبوبی برای حمل و نقل و تردد در سطح شهر قلمداد شود. عدم نوسازی این ناوگان، میزان انتشار آلایندگی این وسیله و عدم وجود ابزار اجرایی برای اعمال قانون برای تخلفات مربوطه موجب گسترش مشکل تا حد معضل و آسیب اجتماعی شده است. به عنوان مثلاً ورود موتورسواران به پیاده‌روها و ایجاد ناامنی برای عابران پیاده و ورود به خط ویژه و بالا بردن امکان سانحه و تهدید جانی برای راکبان موتورسیکلت و… مواردی است که موجب شده تخلفات از منظر اجتماعی تعریف و حل آن نیازمند توجه باشد. وضعیت نامطلوب تردد موتورسیکلت سواران و حجم گسترده تخلفات آنان در سطح جامعه دارای پیچیدگی‌ها و زوایای آشکار و پنهان متعددی است.

کمپینی برای بررسی و راهکارهایی برای بهبود

پرداختن به مبحث آسیب شناسی دلایل ناهنجاری‌های موجود بین موتورسواران مستلزم رویکردی چندجانبه است که خود متأثر از عوامل گوناگونی مانند مسائل و کاستی‌های موجود در وضعیت کنونی حمل و نقل، وضعیت قوانین و اجرای آن و آموزش و فرهنگسازی است. مشکل اصلی تعداد زیاد موتورسیکلت نیست، بلکه رفتارهای غلطی است که از سوی موتورسیکلت سواران سر میزند. در این راستا «کمپین موتورسوار خوب» با همین رویکرد طراحی و اجرا شد. از ضرورت اجرای این کمپین می‌توان به ایجاد حس ناامنی برای شهروندان به دلیل تردد موتورسواران در پیاده روها، آمار بالای مرگ و میر و جراحت موتوسواران در تصادفات شهری، نارضایتی عمومی شهروندان از رفتارهای پرخطر موتورسواران، کاهش دادن سوانح مربوط به موتورسواران و عدم احراز هویت مالکیت موتور سیکلت در زمان شماره‌گذاری به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل رفتارهای ناشایست از منظر اجتماعی و ترافیکی اشاره کرد.

تشویق موتورسوار خوب به جای تنبیه موتورسوار بد!

 هدف از اجرای کمپین موتورسوار خوب تشخص دادن و هویت دادن به موتورسواران از طریق تعریف موتورسوار خوب، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی درباره بی نظمی‌ها و قانون شکنی‌های موتورسواران با رویکرد ایجابی، ترویج فرهنگ موتورسواری با اجرای برنامه‌های متنوع و مخاطب محور، کمک به توسعه، رشد کمی و کیفی فرهنگ رانندگی و نهادینه شدن فرهنگ موتورسواری، تأکید بر خانواده موتورسواران و الزام آن‌ها به رعایت قانون‌های ترافیکی و اجتماعی، اصلاح و تغییر رفتار شهروندان در حوزه موتورسواری، آشناسازی دانش آموزان با هنجارهای زندگی در کلان شهر تهران و نهایتاً همسو کردن آموزش‌های شهروندی با نیازهای مدیریت شهری و خانواده است.

اصلاح الگوی موتورسواری در شهر تهران از مهم‌ترین رویکردهای این کمپین است. از این رو اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران اقدام به برگزاری جلسات کارشناسی و بارش فکری جهت دریافت ایده و راه کارهای مؤثر جهت طراحی ابتدایی کمپین کرد.

مجتبی دانشور، مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران دراین‌باره می‌گوید: «استارت آپ‌ها حجم بسیار زیادی از مشتریان موتوری را پوشش می‌دهند از جمله الوپیک و مواردی از این دست که جامعه مخاطبان خوبی برای آموزش و رصد رفتار شهروندان هستند. در این پویش روش‌های مختلفی را به کار گرفتیم و تا اینجای کار توانستیم روش‌های متنوع را ارزیابی کنیم. با یک رویکرد برعکس سعی کردیم به جای متوقف کردن موتورسواران متخلف، موتورسوارانی که قانون‌مند بودند را متوقف کرده و از آن‌ها تقدیر کنیم. در کنار آن با مشارکت پلیس راهور موتورسواران متخلف در طرح موتوریاب، در کنار مأمورین پلیس به ارائه خدمت پرداختند. از آنجایی که رویکرد متفاوت است و سلبی نیست نخواستیم تخلف موتورسوار را پررنگ کنیم، بلکه رفتار موتورسوار را مورد ارزیابی قرار دادیم که قطعاً این کار سخت‌تر است.»

مانورها و آموزش‌هایی برای موتورسوار خوب

یکی از رویدادهای آموزشی فرهنگی مؤثر در پیشبرد اهداف پویش، برگزاری مانور موتورسوار خوب با همکاری پلیس راهور تهران بزرگ است که در فاز نخست در ۹ منطقه پایلوت مناطق (۱۱، ۱۶،۱۵،۱۹،۴،۲،۸،۱۷) برگزار و در ادامه به مناسبت روز هوای پاک در مابقی مناطق ۲۲ گانه شهر تهران اجرا شد.

ادارات آموزش شهروندی مناطق با همکاری معاونت ترافیک و اداره راهنمایی و رانندگی هر منطقه، یکی از خیابان‌های پرخطر، پرتردد و حادثه خیز که محل رفت و آمد موتورسواران زیادی است را انتخاب کرده و ضمن برگزاری انواع برنامه‌های ترویجی و آموزشی از قبیل ایستگاه تلنگر، اهدای گل، اهدای کلاه ایمنی و هدایا به موتورسواران قانون پذیر، نسبت به اجرای طرح موتوریار نیز اقدام کردند. جمهوری، بعثت، ایرانشهر، خاوران، عبدل آباد، فلکه دوم تهرانپارس، ستارخان، بلوار کشاورز، دماوند، میدان بهمن، امامزاده حسن، هنگام، جانبازان غربی، شکوفه و… از جمله خیابان‌هایی بودند که مانور موتورسوار خوب در آن‌ها برگزار شد.

در ایستگاه‌های تلنگر آموزش‌هایی از جمله رعایت قوانین موتورسواری و استفاده از کلاه ایمنی، موتورسواری صحیح، آشنایی قوانین موتورسواری و پاسخ به ابهامات در برای موتورسواران برگزار شده است. همچنین کارگاه‌های آموزشی به صورت آنلاین نیز برای آموزش نکات مهم در موتورسواری برگزار شده است. در این کلاس‌ها مواردی از قبیل ایمنی راکبان موتور سیکلت، اهمیت کلاه ایمنی، رانندگی تدافعی، بازآموزی قوانین راهنمایی و رانندگی، نقش خانواده در ایمنی راکبان موتورسیکلت و ده‌ها نکته دیگر آموزش داده شده است. مخاطبان کارگاه‌ها آموزشی موتورسواران، خانواده آن‌ها و کودکان و نوجوان بوده است.

اطلاع رسانی همه جانبه

یکی دیگر از اقدامات در کمپین موتورسوار خوب انتشار مطالب متعدد آموزشی و هشدار دهنده بوده است. این تبلیغات گاهی در بیلبوردهای شهری و گاهی در فضای مجازی منتشر شده‌اند. تولید و انتشار محتوا (طرح‌های گرافیکی، کاریکاتور، موشن، ویدئو و…) در شبکه‌های اجتماعی با تمرکز بر رسانه‌های اجتماعی چون اینستاگرام، تلگرام، توییتر و واتساپ، از دیگر اقدامات رسانه‌ای در راستای اطلاع رسانی عمومی و جلب مشارکت شهروندان و معرفی پویش و رویدادهای آن بوده است. محتواها و کپشن‌ها در قالب موضوعاتی چون پیاده رو ممنوع، قهرمان خانواده، کلاه ایمنی، موتورسوار بد و موتورسوار خوب در فضای مجازی منتشر شده است.