احسان رستمی پور

تهران بدون خیابان ولیعصر قطعاً چیزی کم دارد و ولیعصر بدون چنارها و منظرش دیگر آن خیابان همیشگی شهر نیست. این بلندترین خیابان شهر، محل خاطرات تلخ و شیرین یک شهر است. خیابانی شمالی‌ترین نقطه شهر را به جنوبی‌ترین نقطه‌اش وصل می‌کند. خیابان ولیعصر همیشه زیر ذره‌بین شهروندان و مدیریت شهری است و کوچک‌ترین تغییری در آن توجه‌ها جلب می‌کند. با این وجود در دوره قبلی مدیریت شهری ساخت و سازها بلندمرتبه نصف چنارها و خیابان خاطره را به شماره‌ انداخته است.

تسلیم چنارها

شاید مهم‌ترین ویژگی خیابان ولیعصر که همواره مورد حساسیت است، چنارهایش باشد. چنارهایی که در برخی از نقاط این خیابان دیگر کم پیدا شدند و اثری از آن‌ها نیست. با این وجود هر تغییر در تعداد و شکل درخت‌ها در این خیابان، موجب واکنش شهروندان می‌شود. اتفاقی که نشان‌دهنده حساسیت ویژه روی خیابان ولیعصر است. مدیریت شهری چند سالی است که با کاشت درخت‌ها جدید درصدد حفظ چنارهای خاطره‌انگیز خیابان است. از سوی دیگر بعضی از درخت‌های قدیمی به دلیل پوکی، مریضی و احتمال سقوط راهی جز قطع یا سربری ندارند. در سال‌های اخیر تلاش شده با چنارهای چندساله، درخت‌های این خیابان حفظ شود. با این وجود برخی کارشناسان معتقدند که باید تسلیم شرایط بشویم و درخت‌های چناری که چند سال در آب و هوای مناسب در اطراف تهران رشد کرده‌اند، قادر به ادامه زندگی در مرکز شهر تهران نیستند و آب و هوای تهران دیگر مناسب چنارها نیست.

همه چیز از ساخت و ساز شروع می‌شود

بخش مهم مشکلات خیابان ولیعصر، ساخت و سازهای جداره این خیابان است. ساخت و سازهای گاه بلند مرتبه و غول‌آسا که حیات بلندتری خیابان پایتخت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. موضوعی که هفته گذشته مورد اشاره سخنگوی شورای شهر بود و علی اعطا درباره وضعیت این خیابان گفته: «خیابان ولیعصر یک باغ خیابان است که به لحاظ تاریخی نیز روایتگر تاریخ معاصر است و تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های طبیعى در سرتاسر خیابان ولیعصر متبلور شده است. دریغ است سایه سوداگران سیری‌ناپذیر، همچنان بالاى سر میراث ارجمند پایتخت باشد. پیگیر تهیه و تصویب طرح ساماندهی خیابان ولیعصر و اصلاح طرح تفصیلى آن با رویکرد حفاظتى در دو حوزه میراث فرهنگى-تاریخى و میراث طبیعى هستیم اما علیرغم پیگیری‌ها این کار هنوز به نتیجه نرسیده و متأسفانه در شهردارى تبدیل به کلاف سردرگمى شده است.»

اعطا تأکید بر اینکه این خیابان برای شهر تهران اهمیت تاریخی دارد، گفته که طرح تفصیلی ولیعصر باید به سرعت اصلاح شود تا میراث ارزشمند فرهنگى و طبیعى ولیعصر از گزند سوداگرى و تخریب در امان بماند. تأکید ما در شورا اصلاح طرح تفصیلی با نگاه حفاظتی نسبت به میراث فرهنگى-تاریخى  و میراث طبیعى ولیعصر و تسریع در تهیه و تصویب آن است.

صحبت‌های اعطا به ویژه بررسی طرف تفصیلی و ایجاد طرح حفاظتی برای خیابان ولیعصر، واکنش‌های از سوی شهرداران خیابان ولیعصر داشت. تورج فرهادی، شهردار منطقه ۶ در این باره به شهر گفته: «طرح ساماندهی نیاز به بازنگری دارد و مثلاً ما نمی‌توانیم کل محور را پهنه S۱۲۲ قرار دهیم و همه املاکی که در این خیابان هستند بر اساس این پهنه‌بندی به این شکل توده گذاری شوند. اشکالی که در این مسئله وجود دارد پراکندگی است که در بازنگری‌ها و ساماندهی‌های در حال انجام است»

شهردار منطقه ۶ به برخی مشکلات و بی‌توجهی‌ها هم اشاره کرده و گفته: «یکی از موضوعاتی که در بر ولیعصر و در پهنه‌های S۱۲۲ باید انجام می‌شد که غالباً انجام نشده، سه متر عقب نشینی است. در اغلب گودبرداری‌ها و املاک بزرگی که به‌ویژه از پارک وی به بالا واقع شدند، اما این سه متر رعایت نشده و یا اینکه در همکف رعایت شده و در زیرزمین‌ها رعایت نشده است که سبب آسیب به ریشه درختان می‌شود.  بر همین اساس در مقطعی معاونت شهرسازی بخشنامه‌ای صادر کرد که باید این عقب نشینی در خیابان ولیعصر در زیرزمین‌ها رعایت شود و بحث صد درصد بودن در زیرزمین‌های منفی ۲ به بعد در ارتباط با خیابان ولیعصر کنسل شد تا درختان ارزشمند این محور حفظ شوند که البته در اجرا توجه چندانی به این بخشنامه نمی‌شود.»

شاید ثبت جهانی…

ولیعصر، بلندترین خیابان پایتخت قرار است به عنوان یکی از گزینه‌های ایران برای ثبت در فهرست میراث فرهنگی یونسکو مطرح شود. شهرداری تهران و وزارت میراث فرهنگی طی اقدامی مشترک در حال بررسی این موضوع هستند. در صورتی که این خیابان ثبت جهانی شود، با توجه به قوانین بالادستی و مدیریتی که باید رعایت شود، می‌توان به حیات ولیعصر و کوتاه شدن دست سودجویان از خیابان خاطره‌انگیز تهران امیدوار بود.