احسان رستمی پور

موتور سیکلت‌ها برای شهر تهران نقش حیاتی دارند و تصور تهران بدون حضور آن‌ها ممکن نیست. وسایلی نقلیه‌ای که حمل و نقل بسیاری از خدمات و کالاها را بر عهده دارند و برای مسافران عجول و مقصدهای فوری حکم معجزه را دارند؛ اما همین موتورهای کاربراتوری و بنزین سوز پا روی گلوی هوای پاک تهران نیز گذاشته‌اند. وسیله‌ نقلیه محبوبی که نقش قابل توجهی در آلودگی هوای تهران و آلودگی صوتی شهر دارد.

دودی که به حلق شهر می‌رود

بر اساس آمار شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران بیش از ۸۰ درصد از آلودگی هوای شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه متحرک است. از میان وسایل نقلیه متحرک، موتورسیکلت‌ها سهم عمده‌ای در آلودگی هوا دارند. حدود ۶ درصد سفرهای تهران با موتورسیکلت انجام می‌شود و بیش از ۲۵ درصد آلودگی هوا و ۴۹ درصد از آلودگی صوتی تهران ناشی از تردد موتورسیکلت‌ها است. بر اساس آمار، فقط در تهران ۲.۵ میلیون موتورسیکلت در حال تردد هستند. حدود نیمی از موتورسیکلت‌های در حال تردد در شهر تهران، روزانه ۹۰ کیلومتر مسافت طی می‌کنند که با طی این مسافت، هر موتورسیکلت در روز حدود ۲ کیلوگرم آلاینده کربن مونوکسید تولید می‌کند.

برقی‌ها به راه می‌شوند

تصویر خیابان‌های پر از موتور مربوط به شهر تهران نیست‌. در شهرهای پر جمعیت و شلوغ بسیاری در جهان، موتور سیکلت‌ها نقش مهمی دارند. با این وجود سال‌هاست که صنعت خودروسازی جهان به سمت تولید موتورها و خودروهای برقی رفته است و علاقه به استفاده از این وسایل در جهان رو به افزایش است. در حال حاضر کشورهای زیادی در حال تدارک امکانات بیشتر برای گسترش استفاده از خودروها و موتورهای برقی هستند. در سال‌های اخیر موج دوچرخه‌سواری در سطح شهر تهران به راه افتاده است و بسیاری نیز به استفاده از موتورهای برقی علاقه‌مند شده‌اند. موتورهای برقی به کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی شهر کمک می‌کنند و استفاده از آن‌ها در بسیاری از شهرهای بزرگ جایگزین موتورهایی با سوخت فسیلی شده است. با این وجود هنوز موتورهای کاربراتوری که آلودگی بیشتری هم تولید می‌کنند، سلاطین خیابان‌های تهران هستند. استفاده از موتورهای برقی نیازمند سیاست‌گذاری، تأمین زیرساخت و حمایت شهرداری‌ها و دولت‌هاست.

گام‌های شهرداری به سوی موتور برقی

شهرداری تهران درصدد است تا با توافق‌های چندجانبه زمینه حضور موتورهای برقی در شهر را فراهم کند. مهدی همتی مقدم، مشاور اقتصادی و سرمایه‌گذاری معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران از تفاهمی چهارجانبه میان ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، شرکت ملی پست و یکی از شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت برقی، برای تولید ۱۰۰ هزار دستگاه موتور سیکلت برقی داده است.

او درباره جزییات این طرح به پایگاه خبری شهر گفته است: «طبق این جلسه مقرر شد که در صورت اعلام آمادگی شرکتی برای تولید انبوه باطری موتورسیکلت برقی، سازمان برنامه و بودجه کشور منابع لازم جهت پیش‌خرید باطری و موتور برقی را اختصاص دهد. سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام آمادگی کرده که با همکاری شهرداری تهران، از منابع مالی خود چنین هزینه‌ای را انجام دهد. شهرداری تهران باید مکان‌یابی و ایجاد جایگاه شارژ باطری موتور سیکلت را انجام دهد، وزارت نیرو برق را تأمین کند، پژوهشگاه نیرو نیز در یافتن تولیدکننده باطری همکاری کند.»

گرانی و دغدغه باتری

مصائب باتری و گرانی موتورهای برقی یکی از مشکلات در جهت گسترش استفاده از این وسایل نقلیه است. در شرایط اقتصادی امروز قیمت موتورهای برقی خارجی سر به فلک کشیده و موتورهای داخلی نیز نگرانی‌هایی از جمله کیفیت باتری خدمات روبرو هستند. در حال حاضر قیمت موتورهای برقی در بازار ایران از حدود ۳۰ میلیون تومان آغاز و تا بیش از ۱۰۰ میلیون تومان ادامه دارد. این در حالی است که خرید یک موتور کاربراتوری نو در حال حاضر با ۲۰ میلیون تومان امکان‌پذیر است. از سوی دیگر نگرانی‌ها برای خدمات پس از فروش از جمله کیفیت باتری‌ها در موتورهای برقی به ویژه موتورهای برقی ساخت داخل مطرح است. همچنین نیازهای زیرساختی مانند ایستگاه‌های شارژ باتری از جمله کمبودهای دیگر برای استفاده از موتورهای برقی در شهر تهران است. هر چند فرهنگ ترافیکی شهر، به ویژه فرهنگ موتورسواری نیز نیازمند تعریف دوباره و هماهنگ شدن با استفاده گسترده از موتور در سطح شهر دارد. مهدی همتی مقدم در این‌باره می‌گوید: «در حال حاضر یک موتور برقی حدود ۴۰ میلیون تومان قیمت دارد. دولت باید تسهیلاتی دراین‌باره به شهروندان ارائه دهد تا آن‌ها هم نسبت به خرید موتور برقی تمایل نشان دهند. البته این در حالی است که توسعه زیرساخت‌ها اعم از جایگاه شارژ باطری به سهولت در دسترس شهروندان باشد.»

برقی شدن وسایل نقلیه و استفاده کمتر از سوخت فسیلی می‌تواند تأثیر به سزایی در حفظ محیط زیست داشته باشد. هر چند باید در نظر داشت که برخی از نیروگاه‌های برق کشور خود نیز عامل آلودگی هستند. با این وجود آغاز حرکت به سوی وسایل نقلیه برقی می‌تواند با تغییر زیرساخت‌های تولید برق همراه شود و تهران را شهری دل‌پذیرتر کند.